Straatintimidatie is een probleem dat wereldwijd voorkomt. Iedereen kan dit meemaken. Helaas worden vrouwen, meisjes en ook de LHBTIQIA+ community regelmatig geïntimideerd op straat. Zij worden bijvoorbeeld uitgescholden, krijgen seksueel expliciete opmerkingen te horen of worden achtervolgd op straat. Straatintimidatie beperkt zich niet alleen tot de straten en het uitgaansleven. Ook winkelcentra, supermarkten en andere openbare plekken vormen een onderdeel van straatintimidatie. Zo kun je tijdens een wandeling in het park nagestaard worden, of tijdens het fietsen een ongepaste opmerking te horen krijgen.
Vormen van straatintimidatie
Straatintimidatie komt in verschillende vormen voor: non-verbaal, verbaal en fysiek. Soms begint het klein. Iemand fluit naar je terwijl je langsloopt, sist je na of tuurt minutenlang naar je lichaam alsof je een object bent. Of je merkt ineens dat iemand je opzettelijk volgt, te voet of langzaam rijdend in een auto. Dat is non-verbaal gedrag dat geen woorden nodig heeft om je onveilig te laten voelen.
De tweede vorm is verbaal: expliciete opmerkingen over je lichaam, seksuele toespelingen, of ongevraagde vragen als: “Mag ik je nummer?”, “Ga je naar huis, mag ik mee?” of als je queer bent: “Willen jullie een trio?”. Als je niet meegaat in het gesprek, kunnen de opmerkingen ineens omslaan in scheldwoorden: “Hoer”, “slet”, “kutwijf”.
Als laatste is er fysieke straatintimidatie: een hand die opeens op je bil ligt tijdens het uitgaan. Iemand die je ongevraagd aanraakt of je plotseling tegen een muur duwt. Soms zelfs iemand die je probeert mee te trekken in een steegje. Dat is niet alleen intimiderend: het komt gevaarlijk dicht bij aanranding.
Wat al deze vormen gemeen hebben, is dat ze geen compliment zijn. Ze zijn bedoeld om je te controleren, te domineren of je het gevoel te geven dat je plek niet op straat is. En dat gevoel — dat je moet oppassen, dat je moet nadenken over je kleding of je route — dat blijft hangen en laat zijn sporen na.
Wie zijn de slachtoffers en daders van straatintimidatie?
Hoewel iedereen het kan meemaken, zijn vooral vrouwen, meisjes en LHBTIQIA+ personen regelmatig slachtoffer van straatintimidatie. De reden dat deze groepen vaker doelwit zijn, is niet toevallig. Straatintimidatie is geworteld in sociale machtsverhoudingen en gendernormen. Het is een manier om mensen die ‘afwijken van de norm’ op hun plek te zetten. Voor LHBTIQIA+ personen is het vaak een straf voor het doorbreken van genderverwachtingen of seksuele normen, zoals hand in hand lopen met je partner.
Straatintimidatie kan in theorie door iedereen worden gepleegd, maar in de praktijk zijn het bijna altijd mannen. Om precies te zijn, in 70% van de gevallen is de dader een man (Plan International, 2023). Dat heeft te maken met diepgewortelde genderrollen over welke rol mannen zouden moeten aannemen in onze samenleving. In de samenleving wordt er nog vaak macht uitgeoefend over vrouwen en queer personen.
Media spelen hierin een rol. Denk bijvoorbeeld aan muziek, porno of reclames waarin vrouwen als lustobject worden neergezet. Ook groepsdruk onder jongens versterkt dit gedrag: in groepen voelen sommigen de drang om hun mannelijkheid te bewijzen. Als jongeren thuis of op school geen goede seksuele opvoeding krijgen, leren ze grenzen vooral van elkaar of van de straat. Zo blijft een cultuur bestaan waarin intimidatie wordt goedgepraat of zelfs aangemoedigd. Vaak wordt er niet nagedacht over de impact van gedrag.
Impact op het dagelijkse leven
Straatintimidatie beperkt de vrijheid van mensen. Letterlijk. Het beïnvloedt waar je loopt, hoe laat je ergens bent, wat je aantrekt en met wie je over straat gaat. Soms ontwijk je bepaalde buurten of vermijd je het OV. In het ergste geval: je mist school, werk of stopt met sporten.
Volgens Plan International (2023) heeft 83% van de Nederlandse meisjes tussen 16 en 27 jaar te maken gehad met straatintimidatie. 63% van hen geeft aan dat dit hun bewegingsvrijheid beïnvloedt.
Wat vaak onderschat wordt, is het effect van herhaalde ‘kleine’ voorvallen. Ook als er geen fysiek geweld bij komt kijken, laat straatintimidatie mentale sporen achter. Denk aan hyperalertheid, angst of vermijding van openbare plekken.
Dit noemen we “accumulatief trauma” of ook wel chronisch klein trauma. Het is een vorm van somatisch trauma, waarbij het lichaam constant ‘aan’ blijft staan door herhaalde stressprikkels. Je lichaam onthoudt wat er is voorgevallen, zelfs als je hoofd het weg probeert te stoppen (The Body Keeps the Score
Bessel Van Der Kolk).
.