Straatintimidatie is geen incident, maar een structureel probleem dat diepgeworteld is in onze samenleving. De cijfers spreken daarin voor zichzelf en laten zien hoe breed dit probleem is en hoe genormaliseerd we dit gedrag soms kunnen zien.
Een confronterend beeld
Uit onderzoek van Plan International uit 2023 blijkt dat maar liefst 83% van de Nederlandse meisjes en jonge vrouwen tussen de 15 en 25 jaar ongewenst seksueel gedrag in de openbare ruimte heeft ervaren. Voor 63% van hen heeft dit geleid tot het beperken van hun bewegingsvrijheid: ze mijden het openbaar vervoer, sportclubs of hobby’s en missen in het uiterste geval school of werk. Daarnaast blijkt uit de Prevalentiemonitor Huiselijk Geweld en Seksueel Grensoverschrijdend gedrag 2022 dat 17,8% van de vrouwen en 7,5% van de mannen slachtoffer is geweest van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
Wat extra confronterend is: seksuele intimidatie begint vaak al op jonge leeftijd. Uit onderzoek van Plan International (2023) blijkt dat meisjes en jonge vrouwen tussen de 12 en 27 jaar het vaakst te maken krijgen met straatintimidatie. Daarna nemen de meldingen af. Niet omdat het probleem verdwijnt, maar omdat vrouwen vaker strategieën ontwikkelen om het te vermijden en bijvoorbeeld minder in de openbare ruimte aanwezig zijn. Het feit dat intimidatie zo vroeg begint, laat zien hoe seksueel grensoverschrijdend gedrag diep verweven zit in onze samenleving en al jarenlang wordt genormaliseerd. Meiden moeten zich al op de middelbare school aanpassen. Denk aan kleding aanpassen, routes vermijden, oortjes in doen, alert zijn. De openbare ruimte is voor hen dus zelden neutraal. Laat staan veilig.
LHBTIQIA+ gemeenschap: dubbel geraakt
LHBTIQIA+ personen worden vaak geconfronteerd met straatintimidatie, vooral wanneer hun seksuele oriëntatie of genderidentiteit zichtbaar is. In Rotterdam bleek uit onderzoek dat veel LHBTIQIA+ personen ervoor kiezen om niet hand in hand te lopen of opvallende kleding te dragen, uit angst voor negatieve reacties zoals uitschelden, aanstaren of zelfs fysiek geweld. Uit de Veiligheidsmonitor 2023 blijkt dat 25% van de LHBTQIA+ personen van 15 jaar of ouder in de afgelopen twaalf maanden slachtoffer was van traditionele criminaliteit, waaronder geweldsdelicten. Non-binaire personen zijn hierbij het vaakst slachtoffer. De LHBTIQIA+ community is dan ook vaak een groep die dubbel wordt geraakt met betrekking tot grensoverschrijdend gedrag.
De rol van sociale media in straatintimidatie
Sociale media spelen een grote rol in hoe jongeren genderrollen en seksueel gedrag waarnemen. Platforms zoals Instagram, TikTok en Snapchat zijn voor veel jongeren een bron van sociale druk én seksistische normen. Onderzoek van Plan International (2023) laat zien dat 58% van de jonge vrouwen tussen de 15 en 25 jaar in Nederland online seksuele intimidatie ervaart. Deze digitale intimidatie heeft gevolgen offline: jongeren internaliseren bepaalde denkbeelden, waardoor seksueel grensoverschrijdend gedrag op straat genormaliseerd wordt. Invloedrijke figuren zoals Andrew Tate versterken dit. Zijn seksistische uitspraken dragen bij aan een cultuur waarin vrouwen als minderwaardig worden gezien en intimidatie als ‘normaal’ gedrag. Hierdoor vervagen de grenzen tussen online en offline intimidatie steeds verder.
Wat zeggen deze cijfers?
De cijfers laten zien dat straatintimidatie een wijdverspreid probleem is dat diep ingrijpt in het dagelijks leven van velen. Het beperkt de vrijheid, veiligheid en zelfexpressie van slachtoffers en draagt bij aan een cultuur waarin intimidatie genormaliseerd wordt. Het is essentieel dat we deze cijfers serieus nemen en gezamenlijk werken aan een samenleving waarin iedereen, ook queer personen en vrouwen, zich vrij en veilig kunnen voelen in de openbare ruimte.